Trong pháp luật hiện nay, truất quyền thừa kế và không được quyền hưởng di sản là hai khái niệm pháp lý khác nhau nhưng dễ bị nhầm lẫn. Việc phân biệt đúng hai khái niệm này giúp đảm bảo quyền lợi và hạn chế tranh chấp khi chia di sản. Bài viết sau sẽ giúp bạn hiểu rõ nội dung, căn cứ và điểm khác biệt giữa hai trường hợp này theo quy định hiện hành.

1. Tổng quan

Theo Điều 624 Bộ luật Dân sự 2015 quy định: Di chúc là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết. Quyền của người lập di chúc được quy định tại Điều 626 Bộ luật Dân sự 2015, cụ thể:

• Chỉ định người thừa kế; truất quyền hưởng di sản của người thừa kế
• Phân định phần di sản cho từng người thừa kế
• Dành một phần tài sản trong khối di sản để đi tặng, thờ cúng
• Giao nghĩa vụ cho người thừa kế
• Chỉ định người giữ di chúc, người quản lí di sản, người phân chia di sản

Như vậy, truất quyền thừa kế là quyền của người lập di chúc. Hiểu đơn giản, truất quyền thừa kế là việc người lập di chúc không muốn để lại di sản thừa kế của mình cho một người nào đó và ý chí này được ghi trong di chúc hợp pháp. Đây là quyền của người để lại di sản thừa kế. Bên cạnh đó, việc truất quyền thừa kế cũng có liên quan đến việc chia thừa kế theo pháp luật.

Không được quyền hưởng di sản là trường hợp một người vốn có quyền nhận di sản (thừa kế theo pháp luật hoặc thừa kế theo di chúc) nhưng do có các hành vi thuộc trường hợp không được quyền hưởng di sản quy định tại Điều 621 Bộ luật Dân sự nên bị pháp luật loại khỏi hàng thừa kế. Các trường hợp cụ thể gồm:

• Người bị kết án về hành vi cố ý xâm phạm tính mạng, sức khoẻ hoặc về hành vi ngược đãi nghiêm trọng, hành hạ người để lại di sản, xâm phạm nghiêm trọng danh dự, nhân phẩm của người đó;
• Người vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ nuôi dưỡng người để lại di sản;
• Người bị kết án về hành vi cố ý xâm phạm tính mạng người thừa kế khác nhằm hưởng một phần hoặc toàn bộ phần di sản mà người thừa kế đó có quyền hưởng;
• Người có hành vi lừa dối, cưỡng ép hoặc ngăn cản người để lại di sản trong việc lập di chúc; giả mạo di chúc, sửa chữa di chúc, huỷ di chúc, che giấu di chúc nhằm hưởng một phần hoặc toàn bộ di sản trái với ý chí của người để lại di sản.

2. Phân biệt truất quyền thừa kế và không được quyền hưởng di sản thừa kế

	Truất quyền thừa kế	Không được quyền hưởng di sản
Chủ thể có quyền quyết định	Người lập di chúc	Toà án
Chủ thể bị truất quyền thừa kế/ không  được quyền hưởng di sản	Chỉ áp dụng đối với người thừa kế theo di chúc, được người lập di chúc ghi rõ ý chí không cho họ hưởng di sản trong di chúc hợp pháp	Người có quyền thừa kế theo di chúc hoặc thừa kế theo pháp luật nhưng thuộc trường hợp không được quyền hưởng di sản theo quy định của Điều 621 Bộ luật Dân sự 2015

3. Người bị truất quyền thừa kế, không được quyền hưởng di sản thừa kế có được hưởng di sản không?

Người bị truất quyền thừa kế vẫn được hưởng phần di sản bằng 2/3 suất thừa kế theo pháp luật nếu thuộc các trường hợp được quy định tại khoản 1 Điều 644 Bộ luật Dân sự 2015, cụ thể:

• Con chưa thành niên, cha, mẹ, vợ, chồng
• Con thành niên mà không có khả năng lao động

Những đối tượng nêu trên sẽ không được hưởng phần di sản thừa kế theo pháp luật nếu rơi vào trường hợp bị truất quyền thừa kế, đồng thời không được quyền hưởng di sản theo quy định tại Điều 621 Bộ luật Dân sự 2015.

Những người không được quyền hưởng di sản được quy định tại khoản 1 Điều 621 vẫn được hưởng di sản, nếu người để lai di sản đã biết hành vi của những người đó, những vẫn cho họ hưởng di sản theo di chúc.

4. Dịch vụ luật sư

Hiện nay, Công ty luật TNHH ThinkSmart cung cấp dịch vụ tư vấn và hỗ trợ giải quyết các vấn đề pháp lý liên quan đến quyền thừa kế, trong đó có việc phân biệt giữa truất quyền thừa kế và trường hợp không được quyền hưởng di sản. Hạng mục công việc mà chúng tôi cung cấp bao gồm:

• Tư vấn căn cứ pháp lý để phân biệt giữa truất quyền thừa kế và các trường hợp không có quyền hưởng di sản theo quy định pháp luật; phân tích hậu quả pháp lý và hướng xử lý phù hợp.
• Hỗ trợ người lập di chúc trong việc thể hiện rõ ý chí truất quyền thừa kế của một người nhất định, đảm bảo hình thức và nội dung đúng quy định pháp luật.
• Kiểm tra tính hợp pháp của di chúc có nội dung truất quyền thừa kế; tư vấn cách thức lập di chúc minh bạch, chặt chẽ, tránh tranh chấp.
• Đại diện hoặc hỗ trợ pháp lý trong các tranh chấp thừa kế phát sinh do nhầm lẫn giữa việc bị truất quyền với việc không được quyền hưởng di sản theo luật.

Để biết thêm thông tin chi tiết, vui lòng liên hệ với Công ty luật TNHH ThinkSmart thông qua điện thoại: 0911 796 555 hoặc website: https://thinksmartlaw.vn/