Công chứng di chúc là thủ tục pháp lý nhằm xác nhận tính xác thực và tuân thủ quy định của di chúc do người lập di chúc lập. Việc công chứng giúp bảo đảm quyền lợi của người để lại di sản và người thừa kế, tăng hiệu lực pháp lý của di chúc. Bài viết này sẽ nêu rõ các trình tự, thủ tục công chứng di chúc để bạn hiểu rõ hơn về thủ tục pháp lý này.
1. Đối tượng
Đối tượng của thủ tục này là cá nhân có nhu cầu lập di chúc (người có tài sản và ý chí muốn phân chia di sản). Điều 58 Luật Công chứng 2024 quy định:
- Người lập di chúc không được ủy quyền cho người khác mà phải tự mình ký hoặc ký và điểm chỉ vào bản di chúc được công chứng. Trường hợp người lập di chúc không ký được và không điểm chỉ được thì việc lập di chúc phải có người làm chứng theo quy định tại khoản 2 Điều 49 của Luật này.
- Trường hợp công chứng viên nhận thấy người lập di chúc có dấu hiệu bị mất năng lực hành vi dân sự, bị hạn chế năng lực hành vi dân sự, có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi hoặc có căn cứ cho rằng việc lập di chúc có dấu hiệu bị lừa dối, đe dọa hoặc cưỡng ép thì công chứng viên đề nghị người lập di chúc làm rõ, trường hợp không làm rõ được thì công chứng viên từ chối công chứng di chúc đó.
- Trường hợp tính mạng người lập di chúc bị cái chết đe dọa thì người lập di chúc không phải xuất trình đủ giấy tờ quy định tại khoản 1 Điều 42 của Luật này nhưng phải ghi rõ trong văn bản công chứng. Sau 03 tháng kể từ thời điểm lập di chúc theo quy định tại khoản này mà người lập di chúc không còn trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng thì người lập di chúc phải nộp đủ giấy tờ quy định tại khoản 1 Điều 42 của Luật này, nếu người lập di chúc không nộp đủ giấy tờ quy định tại khoản 1 Điều 42 của Luật này thì văn bản công chứng di chúc không có hiệu lực.
- Di chúc đã được công chứng nhưng sau đó người lập di chúc muốn sửa đổi, bổ sung, thay thế, hủy bỏ một phần hoặc toàn bộ di chúc thì có thể yêu cầu công chứng viên của bất kỳ tổ chức hành nghề công chứng nào công chứng việc sửa đổi, bổ sung, thay thế hoặc hủy bỏ đó. Trường hợp di chúc trước đó đang được lưu giữ tại 01 tổ chức hành nghề công chứng thì người lập di chúc phải thông báo cho tổ chức hành nghề công chứng đang lưu giữ di chúc biết việc sửa đổi, bổ sung, thay thế, hủy bỏ một phần hoặc toàn bộ di chúc đó.
Ngoài ra, pháp luật còn quy định về trạng thái tinh thần của người lập di chúc và nội dung di chúc. Theo đó, trạng thái tinh thần của người lập di chúc phải minh mẫn, sáng suốt trong khi lập di chúc, không bị lừa dối, cưỡng ép, đe doạ. Nội dung của di chúc không trái đạo đức xã hội và không vi phạm điều cấm của luật.
2. Hồ sơ cần chuẩn bị
- Bản sao giấy tờ tùy thân
- Bản sao giấy chứng nhận quyền sở hữu, quyền sử dụng hoặc bản sao giấy tờ thay thế được pháp luật quy định đối với tài sản mà pháp luật quy định phải đăng ký quyền sở hữu, quyền sử dụng, trong trường hợp di chúc liên quan đến tài sản đó
- Bản sao giấy tờ khác có liên quan đến di chúc mà pháp luật quy định phải có
(Bản sao nêu trên là bản chụp, bản in hoặc bản đánh máy có nội dung đầy đủ, chính xác như bản chính và không phải chứng thực)
- Phiếu yêu cầu công chứng
- Dự thảo di chúc (nếu có)
3. Trình tự, thủ tục công chứng di chúc
Bước 1: Nộp hồ sơ
Người yêu cầu công chứng di chúc chuẩn bị các giấy tờ ở trên và mang đến Phòng công chứng hoặc Văn phòng công chứng.
Bước 2: Tiếp nhận và kiểm tra hồ sơ
Công chứng viên kiểm tra giấy tờ trong hồ sơ yêu cầu công chứng. Trường hợp hồ sơ yêu cầu công chứng đầy đủ, phù hợp với quy định của pháp luật thì thụ lý và ghi vào sổ công chứng.
Công chứng viên giải thích cho người yêu cầu công chứng hiểu rõ quyền, nghĩa vụ và lợi ích hợp pháp của họ, ý nghĩa và hậu quả pháp lý của di chúc.
Trong trường hợp có căn cứ cho rằng trong hồ sơ yêu cầu công chứng có vấn đề chưa rõ, việc lập di chúc có dấu hiệu bị đe dọa, cưỡng ép, có sự nghi ngờ về năng lực hành vi dân sự của người yêu cầu công chứng hoặc đối tượng của di chúc chưa được mô tả cụ thể thì công chứng viên đề nghị người yêu cầu công chứng:
- Làm rõ những nội dung chưa được rõ ràng, cụ thể.
- Xác minh hoặc yêu cầu giám định theo yêu cầu của người yêu cầu công chứng.
- Từ chối công chứng nếu không làm rõ được.
Bước 3: Kiểm tra dự thảo di chúc
Công chứng viên kiểm tra dự thảo di chúc (nếu người yêu cầu công chứng tự soạn thảo di chúc). Nếu trong dự thảo di chúc có điều khoản vi phạm pháp luật, trái đạo đức xã hội, đối tượng của di chúc không phù hợp với quy định của pháp luật thì công chứng viên phải chỉ rõ cho người yêu cầu công chứng để sửa chữa.
Trường hợp người yêu cầu công chứng không sửa chữa thì công chứng viên có quyền từ chối công chứng.
Bước 4: Ký chứng nhận
Người yêu cầu công chứng tự đọc lại dự thảo di chúc hoặc công chứng viên đọc cho người yêu cầu công chứng nghe theo đề nghị của người yêu cầu công chứng.
Người yêu cầu công chứng đồng ý toàn bộ nội dung trong dự thảo di chúc thì ký vào từng trang của di chúc. Công chứng viên yêu cầu người yêu cầu công chứng xuất trình bản chính của các giấy tờ để đối chiếu trước khi ghi lời chứng, ký vào từng trang của di chúc.
Bước 5: Trả kết quả công chứng
4. Địa điểm công chứng di chúc, phí công chứng di chúc, thời hạn giải quyết
Căn cứ Điều 46 Luật Công chứng 2024, địa điểm công chứng di chúc được quy định như sau:
- Việc công chứng phải được thực hiện tại trụ sở của tổ chức hành nghề công chứng, trừ các trường hợp quy định tại khoản 2 Điều này.
- Việc công chứng có thể được thực hiện ngoài trụ sở của tổ chức hành nghề công chứng nếu người yêu cầu công chứng thuộc các trường hợp sau đây:
- a) Lập di chúc tại chỗ ở theo quy định của Bộ luật Dân sự;
- b) Không thể đi lại được vì lý do sức khỏe; đang điều trị nội trú hoặc bị cách ly theo chỉ định của cơ sở y tế;
- c) Đang bị tạm giữ, tạm giam; đang thi hành án phạt tù; đang bị áp dụng biện pháp xử lý hành chính;
- d) Có lý do chính đáng khác theo quy định của Chính phủ.
Theo Khoản 3 Điều 4 Thông tư 257/2016/TT-BTC, mức phí công chứng di chúc là 50.000đ/di chúc.
Thời hạn công chứng không quá 02 ngày làm việc; đối với hợp đồng, giao dịch có nội dung phức tạp thì thời hạn công chứng có thể kéo dài hơn nhưng không quá 10 ngày làm việc.
5. Dịch vụ luật sư
Hiện nay, công ty luật TNHH ThinkSmart cung cấp dịch vụ tư pháp lý hỗ trợ công chứng di chúc. Hạng mục công việc mà chúng tôi cung cấp bao gồm:
- Tư vấn quyền và nghĩa vụ của các bên trong di chúc; phân tích điều kiện lập di chúc hợp pháp theo Bộ luật Dân sự 2015.
- Hỗ trợ soạn thảo bản di chúc theo ý chí của người để lại di sản, đảm bảo đúng quy định của pháp luật (bao gồm kiểm tra nội dung, khuyến nghị các điều khoản cần thiết).
- Hỗ trợ khách hàng hoàn thiện hồ sơ công chứng (phiếu yêu cầu, giấy tờ liên quan) và tiến hành thủ tục nộp hồ sơ tại văn phòng công chứng, theo dõi quá trình, thu nhận kết quả công chứng.
- Kiểm tra tính hợp pháp và hiệu lực pháp lý của di chúc, tư vấn các giải pháp khi phát hiện vi phạm.
Để biết thêm thông tin chi tiết, vui lòng liên hệ với Công ty luật TNHH ThinkSmart thông qua điện thoại: 0358404448 hoặc website: https://thinksmartlaw.vn/