Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an TP Hà Nội vừa ra quyết định khởi tố, bắt tạm giam ông Nguyễn Hòa Bình (biệt danh “Shark Bình”), Chủ tịch HĐQT Tập đoàn NextTech, cùng nhiều bị can khác. Các bị can bị điều tra về hai tội danh nghiêm trọng: “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” và “Vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng” quy định tại Điều 174 và Điều 221 Bộ luật Hình sự.
Vụ việc không chỉ là một vụ án kinh tế lớn với số tài sản tạm giữ, phong tỏa lên tới khoảng 900 tỷ đồng (bao gồm vàng, ngoại tệ, bất động sản, phương tiện…), mà còn là một hồi chuông cảnh báo mạnh mẽ đối với thị trường tiền số, làm nổi bật sự phức tạp của tội phạm công nghệ cao.
Shark Bình (giữa) và các đồng phạm tại cơ quan điều tra – Ảnh: Công an Hà Nội cung cấp
Theo Ts. Ls Ngô Ngọc Diễm trong vụ án này, xuất hiện một sự tương phản sâu sắc về bản chất tội phạm và phương thức thực hiện. Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản (Điều 174 BLHS) là một tội phạm có bản chất truyền thống, vốn đã được quy định trong luật hình sự đầu tiên của nước ta, với cốt lõi là việc sử dụng thủ đoạn gian dối để chiếm đoạt tài sản của người khác. Tuy nhiên, hành vi thực hiện của đối tượng trong vụ án tiền số lại được xem là hành vi tinh vi, phi truyền thống. Sự phi truyền thống này nằm ở công nghệ, nhưng ý chí chiếm đoạt lại là truyền thống và cổ xưa. Một điểm phức tạp khác mà Tiến sĩ Ngô Ngọc Diễm đã chỉ ra là vai trò hai mặt của dấu vết giao dịch blockchain. Về mặt bằng chứng, chuỗi giao dịch trên blockchain là bất biến và minh bạch, tạo cơ sở hữu ích để truy vết lượng tài sản và thời điểm di chuyển vốn một cách chính xác. Mặt khác, blockchain cũng tạo ra những phức tạp pháp lý đáng kể. Tính ẩn danh, việc chuyển đổi qua lại giữa các loại tiền số, và luân chuyển vốn qua các sàn giao dịch nước ngoài tạo ra rào cản về thẩm quyền và yêu cầu quy trình điều tra xuyên biên giới để gắn kết danh tính pháp lý của bị can với các ví điện tử, gây khó khăn cho việc phong tỏa tài sản và thu hồi thiệt hại. Điều này đòi hỏi cơ quan tố tụng phải nâng cao chuyên môn về công nghệ để bóc tách được ý chí tội phạm đằng sau lớp vỏ kỹ thuật số phức tạp.
Trong bối cảnh công nghệ số, hành vi gian dối đã trở nên “phi truyền thống”. Các thủ đoạn không còn là giấy tờ giả mạo, mà là việc xây dựng một mô hình kinh doanh giả tạo (Tokenomics không khả thi, lộ trình phát triển không có thật) và sử dụng các công cụ kỹ thuật số tinh vi để che giấu dòng tiền, gây thiệt hại trực tiếp cho nhà đầu tư. Cơ quan điều tra cần chứng minh được một chuỗi hành vi lừa dối có chủ ý cùng với mối quan hệ nhân quả giữa hành vi đó và hậu quả thiệt hại.
Về dấu hiệu vi phạm kế toán: Che giấu dòng tiền rút ra. Bên cạnh tội danh lừa đảo, nhóm bị can còn bị khởi tố về tội “Vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng” (Điều 221 BLHS). Dấu hiệu vi phạm trong vụ NextTech có thể liên quan đến các hành vi như: Tồn tại song song sổ sách tức là ghi nhận doanh thu thấp trên hợp đồng, nhưng theo dõi doanh thu thật trên sổ nội bộ. Sử dụng sổ sách để che dấu dòng tiền lớn rút ra từ ví của nhà đầu tư. Gian lận trong hạch toán nhằm mục đích chuyển tài sản ra khỏi hệ thống để trục lợi cá nhân. Để truy cứu tội danh này, cơ quan điều tra cần chứng minh hành vi trái quy định kế toán đã gây ra hậu quả nghiêm trọng (thiệt hại lớn về tài sản hoặc hệ thống gian lận có tổ chức).
Vụ việc bắt tạm giam “Shark Bình” không chỉ là một động thái mạnh mẽ của pháp luật mà còn là một cảnh báo nghiêm khắc về rủi ro của việc đầu tư vào các dự án tiền số thiếu minh bạch và được xây dựng dựa trên sự gian dối có tổ chức.
Công Ty Luật TNHH Thinksmart
Hotline: 0911 796 555