Doanh nghiệp vừa và nhỏ nhìn từ các nước Châu Âu trước đại dịch Covid-19

(LSVN) – Các doanh nghiệp vừa và nhỏ là trụ cột của nền kinh tế Châu Âu. Họ đại diện cho 99% tất cả các doanh nghiệp ở EU. Họ sử dụng khoảng 100 triệu người, chiếm hơn một nửa GDP của Châu Âu và đóng một vai trò quan trọng trong việc gia tăng giá trị trong mọi lĩnh vực của nền kinh tế. Các doanh nghiệp vừa và nhỏ mang đến các giải pháp sáng tạo nhưng cũng đầy thách thức như biến đổi khí hậu, sử dụng hiệu quả tài nguyên và gắn kết xã hội, dịch bệnh Covid-19 ngày càng diễn biến phức tạp. Do đó, SME là trọng tâm trong quá trình chuyển đổi song sinh của EU sang một nền kinh tế kỹ thuật số và bền vững trước khả năng chống chịu với các cú sốc bên ngoài. Bài viết nhằm đưa đến một số kinh nghiệm cho Doanh nghiệp vừa và nhỏ (DNVVN) ở Việt Nam trong giai đoạn đương đầu với dịch bệnh Covid-19 hiện nay.

Thực trạng các doanh nghiệp vừa và nhỏ ở các nước Châu Âu trước đại dịch Covid-19

Theo khảo sát được thực hiện vào tháng 8/2020, trước khi xuất hiện làn sóng gia tăng khủng khiếp về số ca nhiễm virus corona chủng mới hiện nay trên khắp Châu Âu. McKinsey khảo sát hơn 2.200 công ty ở 05 quốc gia gồm Pháp, Đức, Ý, Tây Ban Nha và Anh, và nhận định sẽ có 55% các công ty được khảo sát phải đóng cửa vào tháng 9/2021 nếu lợi nhuận tiếp tục ì ạch như hiện nay. Theo quỹ đạo hiện tại, cứ 10 công ty vừa và nhỏ thì có một công ty dự kiến sẽ khai phá sản trong vòng sáu tháng. Kết quả khảo sát này công bố trong bối cảnh đã có nhiều cảnh báo về một làn sóng vỡ nợ sắp xảy ra. Quỹ Tiền tệ quốc tế và nhiều tổ chức khác ở Châu Âu kêu gọi các chính phủ tăng gấp đôi hỗ trợ từ ngân sách để giúp các công ty vượt qua đại dịch Covid-19.

Trước thăm dò với các nhà kinh tế của Reuters dự báo nền kinh tế của khu vực sử dụng đồng Euro sẽ tăng trưởng 5,5% năm 2021 sau khi giảm khoảng 08% trong năm nay. Tuy nhiên, họ cũng cảnh báo sự phục hồi này không ổn định và dễ bị tác động nếu virus tiếp tục lây lan. Khái niệm doanh nghiệp vừa và nhỏ dùng để chỉ các công ty có dưới 250 nhân viên. Tại Châu Âu, các công ty này tạo việc làm cho hơn 90 triệu người nhưng do quy mô nhỏ, các công ty thường gặp vấn đề khủng hoảng dòng tiền. Hiện nay, Quỹ Tiền tệ thế giới (IMF) cho biết: “Các nhà hoạch định chính sách cần phải làm tất cả những gì cần thiết để ngăn chặn đại dịch và thiệt hại kinh tế do nó gây ra, đồng thời không nên ngừng hỗ trợ sớm”. Đối với các công ty, các chính sách hiện cần đa dạng, không chỉ giới hạn ở việc hỗ trợ thanh khoản mà cần hỗ trợ cho các công ty mất khả năng thanh toán nhưng có tiềm năng tiếp tục kinh doanh bằng cách tạo điều kiện tái cơ cấu nợ hoặc cấp vốn chủ sở hữu cho các công ty .

Tác động của dịch bệnh Covid-19 liên quan đến việc giảm thiểu tác động đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ

Ủy ban đã đưa ra  các biện pháp thanh khoản để hỗ trợ các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME) của Châu Âu. Các mạng lưới trong liên minh Châu âu cũng đang giúp các DNNVV thông qua quan hệ đối tác đổi mới trên các lĩnh vực liên quan đến Covid-19 (ví dụ như thiết bị bảo vệ cá nhân và thiết bị y tế) và tư vấn về tiếp cận dành riêng Châu Âu và hỗ trợ tài chính quốc gia. Ngoài ra, Ủy ban đang tiến hành và điều chỉnh một số biện pháp của chiến lược DNVVN mới để giảm bớt tác động của cuộc khủng hoảng, chẳng hạn như làm việc với các nước EU về việc thực thi chỉ thị thanh toán chậm hoặc cắt băng đỏ.

Các tổng cục cho nội thị trường, công nghiệp, doanh nhân và doanh nghiệp nhỏ đóng một vai trò quan trọng góp phần đáp ứng kinh tế của ủy ban, đảm bảo việc trao đổi các thiết bị bảo vệ thiết yếu trên thị trường nội địa, cũng như giúp các ngành công nghiệp bị ảnh hưởng giảm thiểu những ảnh hưởng của sự bùng phát của virus corona.

Ủy ban cũng sẽ ứng phó với cuộc khủng hoảng Covid-19 bằng một chiến lược phục hồi nhằm mục đích xây dựng khả năng phục hồi trong các chuỗi cung ứng và hệ sinh thái Châu Âu, khôi phục niềm tin của người tiêu dùng và doanh nghiệp, kích thích đầu tư và giúp những người thất nghiệp trở lại làm việc. Chiến lược DNVVN mới sẽ bổ sung vào chiến lược phục hồi này và đặc biệt hỗ trợ các DNVVN trong giai đoạn phục hồi bền vững và kỹ thuật số.

Ủy ban Châu Âu làm gì cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ – Chiến lược SME?

Trọng tâm hành động của Ủy ban là Chiến lược DNVVN mới  cho một Châu Âu kỹ thuật số và bền vững. Nó nhằm mục đích tăng đáng kể số lượng các DNVVN tham gia vào các hoạt động kinh doanh bền vững cũng như số lượng các DNVVN sử dụng công nghệ kỹ thuật số. Cuối cùng, mục tiêu là Châu Âu trở thành nơi hấp dẫn nhất để bắt đầu một doanh nghiệp nhỏ, làm cho nó phát triển và mở rộng quy mô trên thị trường đơn lẻ và hơn thế nữa.

Giảm gánh nặng pháp lý và cải thiện khả năng tiếp cận thị trường

Chiến lược SME đề xuất các hành động để loại bỏ các trở ngại về quy định và thực tế đối với hoạt động kinh doanh hoặc mở rộng quy mô trong thị trường đơn lẻ và hơn thế nữa. Nhiều hơn nữa về  giảm gánh nặng pháp lý.

Ưu tiên của ủy ban cũng là đảm bảo rằng các doanh nghiệp tận dụng tối đa các hoạt động xuyên biên giới, cả trong thị trường chung EU và bên ngoài EU. Thông tin thêm về  quốc tế hóa DNVVN.

Cải thiện khả năng tiếp cận tài chính

Tiếp cận tài chính là một trong những vấn đề cấp bách đối với nhiều doanh nghiệp nhỏ. Ủy ban làm việc để cải thiện môi trường tài chính cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ và cung cấp thông tin về tài trợ. Thông tin thêm về  tiếp cận tài chính.

Một quốc gia EU hợp tác để giao hàng

Để mang lại kết quả, chiến lược DNVVN mới sẽ được củng cố bởi mối quan hệ đối tác mạnh mẽ giữa Liên minh Châu Âu và các nước EU, bao gồm cả chính quyền địa phương và khu vực. Đặc phái viên DNVVN của EU sẽ làm việc cùng với các đặc phái viên quốc gia để đảm bảo và giám sát việc thực hiện chiến lược và việc áp dụng các nguyên tắc ‘nghĩ nhỏ trước’ trong tất cả các chính sách của EU. Thông tin thêm về  các đặc phái viên SME của EU  và tạo mối quan hệ đối tác với các quốc gia EU để giao hàng.

Hỗ trợ tinh thần kinh doanh

Tinh thần kinh doanh có nghĩa là hành động dựa trên các cơ hội và ý tưởng và biến chúng thành giá trị cho những người khác, có thể là tài chính, văn hóa hoặc xã hội. Thông tin thêm về hỗ trợ khởi nghiệp.

Cung cấp hỗ trợ tài chính, mạng lưới và thông tin cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ

Các  Business Portal Châu Âu của bạn là một hướng dẫn thực tế để làm kinh doanh ở Châu Âu. Nó cung cấp cho các doanh nhân thông tin và các dịch vụ tương tác giúp họ mở rộng hoạt động kinh doanh ra nước ngoài.

Các Âu Mạng Enterprise giúp thông tin thị trường DNNVV và doanh nghiệp truy cập, vượt qua những trở ngại pháp lý, và tìm kiếm đối tác kinh doanh tiềm năng trên khắp châu Âu.

Các  hỗ trợ SME Quốc tế hóa trang cung cấp thông tin về thị trường nước ngoài và giúp doanh nghiệp Châu Âu quốc tế hóa hoạt động của mình.

Cổng thông tin duy nhất về tiếp cận tài chính giúp các doanh nghiệp vừa và nhỏ tìm kiếm nguồn tài chính do EU hỗ trợ.

Các cụm Châu Âu hợp tác với Bulletin mời lập bản đồ năng động của hơn 1000 tổ chức cụm cấu hình trên toàn thế giới, hỗ trợ sự xuất hiện của chuỗi giá trị mới thông qua hợp tác xuyên ngành.

Erasmus for Young Entrepreneurs là một chương trình trao đổi xuyên biên giới mang đến cho các doanh nhân mới hoặc có tham vọng cơ hội học hỏi từ các doanh nhân có kinh nghiệm điều hành các doanh nghiệp nhỏ ở các quốc gia tham gia khác.

COSME, Chương trình của EU về năng lực cạnh tranh của Doanh nghiệp và DNVVN, hỗ trợ các DNVVN tiếp cận tài chính, thị trường và tạo ra một môi trường thân thiện với kinh doanh.

Các SME hội, sự kiện quan trọng nhất cho các DNVVN ở Châu Âu, những món quà tiếp cận khác nhau để thúc đẩy kinh doanh SME.

Bài học kinh nghiệm cho Việt Nam

Một là, thực hiện chính sách tài khoá nghịch chu kỳ, sử dụng ngân sách Nhà nước cấp tiền hoặc cho vay ưu đãi để các DNVVN có đủ vốn vượt qua khó khăn. Rà soát lại các quy định, điều kiện, nới lỏng các yêu cầu về điều kiện thụ hưởng, đổi mới công tác triển khai cũng như xoá bỏ các quy định cồng kềnh để DN có thể thụ hưởng chương trình hỗ trợ bằng tiền từ ngân sách và gói hỗ trợ tín dụng, chấp nhận thà giúp nhầm còn hơn bỏ sót để hỗ trợ thực sự đến được những doanh nghiệp dễ bị tổn thương. Nhà nước hỗ trợ tích cực cho các DNVVN bằng cách cung cấp cả hỗ trợ tài chính trực tiếp và hỗ trợ gián tiếp để tăng năng lực đổi mới của họ. “Đổi mới sáng tạo trong các DNVVN” nhằm mục đích tạo cầu nối giữa cốt lõi của chương trình khung – hỗ trợ các dự án nghiên cứu, phát triển và đổi mới – và việc tạo ra một hệ sinh thái thuận lợi cho sự đổi mới và tăng trưởng của DNVVN.

Hai là, khẩn trương có giải pháp và triển khai thực hiện hỗ trợ DN tiếp cận kênh thông tin về xuất, nhập khẩu nhằm tìm kiếm thị trường mới nhập khẩu nguyên, vật liệu đầu vào, tránh phụ thuộc vào một thị trường và thị trường mới để tiêu thụ sản phẩm đảm bảo ổn định hoạt động sản xuất kinh doanh; đồng thời hỗ trợ DN đẩy mạnh hoạt động thương mại điện tử, kinh tế số, kinh tế chia sẻ.

Ba là, đào tạo lực lượng lao động, đặc biệt đội ngũ lao động trẻ hiện nay chiếm 28,5% lực lượng lao động, đồng thời hỗ trợ doanh nghiệp đào tạo lại, tăng cường kỹ năng cho người lao động để lực lượng lao động đáp ứng được nhu cầu lao động trong quá trình cơ cấu lại nền kinh tế, chuyển đổi mô hình tăng trưởng phù hợp với những thay đổi của thế giới do đại dịch Covid-19 tạo ra.

Thạc sĩ NGUYỄN THỊ NGỌC ANH

Trường Đại học Ngoại ngữ, ĐHQGHN

Luật sư KIM IN CHOL 

Công ty Luật ThinkSmart, Đoàn Luật sư TP. Hà Nội